Stem

Hoe werkt de stem?

Voor het spreken gebruiken we als belangrijkste onderdeel:

Het strottenhoofd met daarin de stembanden en de bijbehorende spieren.

Het stemgeluid komt als volgt tot stand:

De lucht die we uitademen zet de stembanden in trilling. De dikte en lengte van de stemband bepalen de snelheid waarmee de stembanden trillen. Hoe dikker en langer, hoe langzamer de trilling, wat een lage stem tot gevolg heeft. Bij de mannenstem trillen de stembanden gemiddeld 110 keer per seconde en bij de vrouwenstem gemiddeld 220 keer per seconde. De lucht die in trilling is gebracht kan hierdoor resoneren in de borstholte (lage tonen) en in de hoofdholtes (hoge tonen). Doordat ieder mens een unieke bouw van zijn holtes heeft, ontstaat een uniek stemgeluid.

Wat kan er mis gaan met de stem?

De stem kan hees of schor klinken.
Een hese stem kan een teken zijn van verkeerd stemgebruik. De stem kan ´s avonds moe voelen en slechter zijn dan ´s ochtends. Niet alleen verkeerd stemgebruik of langdurig stemgebruik kan invloed hebben op de stem, maar ook omgevingsfactoren en fysieke factoren spelen een rol. Wanneer een stem schor is, horen we verschillende geluiden bij de stem. Zo kan de stem 'dubbel' klinken, of soms wat wegvallen. De stem kan rauw zijn of een erg laag geluid geven. Wanneer een stem schor klinkt, is het altijd noodzakelijk om naar de KNO-arts te gaan. Die bekijkt dan wat er met de stem aan de hand is. Oorzaken van een schorre stem kunnen zijn: knobbeltjes, poliepen, cystes, kanker, verlamming of vochtophoping in de stemband(en) en aangeboren afwijkingen.
Wanneer er sprake is van een van bovenstaande oorzaken dan zal de KNO-arts een operatie aan de stem overwegen. Vaak worden deze problemen veroorzaakt door (langdurig) stemmisbruik, maar er kan ook een aangeboren, organisch probleem zijn. Na de operatie zal doorgaans een behandeling bij de logopedist volgen om herhaling van het probleem te voorkomen.

Omgevingsfactoren:

- Luchtkwaliteit: de vochtigheidsgraad en de hoeveelheid stof kunnen van invloed zijn.
- Het lawaainiveau van de omgeving waarin gesproken wordt.
- De akoestiek van de ruimte waarin gesproken wordt.

Fysieke factoren:

Uw leeftijd, allergieën, vermoeidheid, medicijngebruik, angst, stress en hormonale veranderingen. Bij kinderen speelt vaak het temperament of spreekgewoontes zoals stemmetjes immiteren een rol.

Stemhygiëne:

Voor alle mensen met stemklachten geldt dat het belangrijk is om ´stemhygiëne´ in acht te nemen. Hieronder verstaan we:

- Stoppen met roken
- Verminderen of afleren van keelschrapen of kuchen.
- Niet fluisteren (verhoogt de druk onder de stembanden).
- Verminderen van schreeuwen en gillen.
- Verminderen van (eventueel overdreven) alcoholgebruik.
- Keel vochtig houden door veel water te drinken.
- Stress en spanning proberen te verminderen.

Wanneer u last heeft van uw stem, zullen wij eerst inventariseren welke factoren een rol spelen en een stemonderzoek afnemen. Tijdens dat onderzoek moet u bepaalde opdrachten uitvoeren om zo de mogelijkheden en problemen van de stem te inventariseren. Vervolgens wordt de therapie opgestart. Het aantal behandelingen is afhankelijk van de oorzaak van de stemklachten en de mogelijkheden die de stem (nog) heeft.
Meestal is het gewenst om de stembanden door de KNO-arts te laten bekijken. Het KNO-onderzoek geeft de logopedist informatie over de werking van de stembanden en het strottenhoofd. Hierop kan de therapie worden aangepast.
Wij werken in sommige gevallen nauw samen met het LUMC afdeling foniatrie. Mochten er twijfels bestaan/ontstaan over uw stem en de vorderingen, dan kunt u in overleg terecht bij dit speciale stemspreekuur.